Του Δρος Δώρου Γ. Λοΐζου*
Η θνητότητα και η νοσηρότητα από τη μακροαγγειοπάθεια είναι 2 έως 4 φορές μεγαλύτερες στα διαβητικά άτομα. Από τους ενήλικες διαβητικούς, το 75-80% πεθαίνουν τελικά από μακροαγγειοπάθεια Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 συνδέεται άμεσα με τον τρόπο της ζωής μας και οι ρυθμοί αύξησής του είναι μεγαλύτεροι από τους προβλεπόμενους, καθιστώντας συχνά τη λέξη «επιδημία» ανεπαρκή ως προς την καταγραφή του Η 7η Απριλίου είναι η ημερομηνία «γέννησης» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που ιδρύθηκε το 1948, και, ως εκ τούτου, εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας. Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Υγείας είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης. Με την ευκαιρία αυτή, η ιατρική κοινότητα, αλλά και όλος ο κόσμος, καλείται να αναγνωρίσει έγκαιρα και να θεραπεύσει αποτελεσματικά αυτή την τόσο συχνή νόσο.
Γιατί όμως; Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ τύπου 2) συνδέεται άμεσα με τον τρόπο της ζωής μας (παχυσαρκία και σωματική αδράνεια) και οι ρυθμοί αύξησής του είναι μεγαλύτεροι από τους προβλεπόμενους, καθιστώντας συχνά τη λέξη «επιδημία» ανεπαρκή ως προς την καταγραφή του μεγέθους του προβλήματος.
Άτομα υψηλού κινδύνου
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 είναι μια μεταβολική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο και ταυτοποιείται από τις αυξημένες τιμές σακχάρου στο αίμα. Τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη στα πρώτα στάδια της νόσου συχνά δεν έχουν καθόλου συμπτώματα. Η διάγνωσή του γίνεται συχνά τυχαία και εν πολλοίς καθυστερημένα. Άτομα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη είναι επομένως φρόνιμο να εξετάζουν συχνά το σάκχαρό τους, προκειμένου να ανιχνευθεί εγκαίρως τυχόν πρόβλημα. Τα άτομα αυτά κυρίως είναι όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου, οι παχύσαρκοι, όσοι έχουν υπέρταση, όσοι έχουν διαταραχές των λιπιδίων του αίματος (υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων και χαμηλή «καλή» ή HDL χοληστερόλη), καθώς και οι γυναίκες που εμφάνισαν διαβήτη κατά την κύηση. Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική, διότι πολλοί ασθενείς διαγιγνώσκονται με διαβήτη όταν έχουν ήδη παρουσιάσει επιπλοκές της νόσου.
Προβλήματα στα αγγεία
Η εμφάνιση αθηροσκληρωτικών εκδηλώσεων τείνει να είναι συχνότερη και πρωιμότερη και η εξέλιξή της ταχύτερη στα διαβητικά άτομα σε σχέση με τους μη διαβητικούς. Οι εκδηλώσεις της προσβολής των μεγάλων αγγείων (μακροαγγειοπάθειες) οφείλονται κυρίως σε προσβολή των στεφανιαίων αγγείων, των αρτηριών των κάτω άκρων, καθώς και των καρωτίδων και των αρτηριών του εγκεφάλου. Η προσβολή αυτή μπορεί να οδηγήσει σε έμφραγμα του μυοκαρδίου (θανατηφόρου ή μη), αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (παροδικό ή με μόνιμη βλάβη) αλλά και σε περιφερική αγγειακή νόσο (σοβαρή βλάβη των αρτηριών των ποδιών).
Η θνητότητα και η νοσηρότητα από τη μακροαγγειοπάθεια είναι 2 έως 4 φορές μεγαλύτερες στα διαβητικά άτομα. Από τους ενήλικες διαβητικούς, το 75-80% πεθαίνουν τελικά από μακροαγγειοπάθεια. Οι μηχανισμοί της επιταχυνόμενης αθηροσκλήρυνσης στα άτομα αυτά δεν είναι απόλυτα γνωστοί και ξεκαθαρισμένοι.
Ο αυξημένος κίνδυνος της μακροαγγειοπάθειας στον διαβήτη φαίνεται, πάντως, ότι υπάρχει από πολύ νωρίς: από τη φάση της παθολογικής ανοχής στη γλυκόζη. Η συμβολή στον αυξημένο κίνδυνο της καρδιαγγειακής νόσου των γνωστών παραγόντων κινδύνου (κάπνισμα, υπερχοληστερολαιμία, υπέρταση, υπεργλυκαιμία) πλαισιώνεται από την παρουσία αναδυομένων παραγόντων κινδύνου, όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη και η χαμηλού βαθμού χρόνια φλεγμονή, καθώς και από ποιοτικές αλλαγές γνωστών παραγόντων κινδύνου, όπως οι μικρές και πυκνές LDL (τα αθηρογόνα σωματίδια της «κακής» χοληστερόλης).
Ρύθμιση άλλων παραγόντων κινδύνου
Τα δεδομένα αρκετών πρόσφατων μεγάλων μελετών έχουν στρέψει τη θεραπευτική μας στρατηγική στην αποτελεσματική αντιμετώπιση όλου του πλέγματος των διαταραχών που χαρακτηρίζει τα άτομα με Διαβήτη τύπου 2. Έτσι, πέραν της θεραπείας του σακχάρου, οι στόχοι στους υπόλοιπους παράγοντες κινδύνου είναι ιδιαίτερα αυστηροί (βασισμένοι στις ενδείξεις μεγάλων προοπτικών μελετών):
* Αρτηριακή πίεση: Οι πάσχοντες από διαβήτη πρέπει να έχουν συστολική πίεση έως 130-135 mmHg και διαστολική 80 mmHg.
* LDL χοληστερόλη: Οι πάσχοντες από διαβήτη πρέπει να έχουν LDL κάτω από 100 mg%. Όσοι, όμως, έχουν ήδη υποστεί ήδη έμφραγμα του μυοκαρδίου ή άλλο σοβαρό αγγειακό επεισόδιο, ιδανικά πρέπει να έχουν LDL κάτω από 70 mg%. Αυτό καθιστά υποχρεωτική τη χορήγηση στην πλειονότητα των ασθενών κάποιας στατίνης (είναι φάρμακο που μειώνει τη χοληστερόλη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα).
* Ασπιρίνη: Σε όλα τα άτομα με Διαβήτη τύπου 2 ηλικίας άνω των 50 ετών (άνδρες) ή των 60 ετών (γυναίκες) συνιστάται η λήψη ασπιρίνης, εάν συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (κάπνισμα, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία). Η λήψη της ασπιρίνης παράλληλα με την προσπάθεια αυστηρού μεταβολικού ελέγχου έχει αποδειχθεί πως μειώνει σημαντικά την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα στα άτομα αυτά.
* Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Είναι πολύ σημαντικές για τα άτομα με διαβήτη. Η απώλεια σωματικού βάρους (5-10% του αρχικού βάρους) και η διατήρηση αυτής της απώλειας, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας (συνιστώνται 150 λεπτά αεροβική άσκηση, όπως περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, χορός κ.λπ. την εβδομάδα) και η διακοπή του καπνίσματος, μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη υγεία και σωματική κατάσταση των ασθενών.
Η θεραπεία
Ο αυστηρός έλεγχος του σακχάρου οφείλει να είναι έγκαιρος και, αν είναι δυνατόν, με φαρμακευτικά μέσα που δεν αυξάνουν τον κίνδυνο υπογλυκαιμιών. Στη λογική της ταυτόχρονης μείωσης του σακχάρου με αποφυγή των μεταβολικών επιπλοκών (υπογλυκαιμίες και αύξηση του σωματικού βάρους) η χρήση φαρμάκων που το εξασφαλίζουν κερδίζει έδαφος.
Μετά την έναρξη της θεραπείας με μετφορμίνη ο διαβητολόγος προχωρά στην ενίσχυση της θεραπευτικής αγωγής, χορηγώντας τη μετφορμίνη με ένα δεύτερο θεραπευτικό παράγοντα, μεταξύ των εξής: Σουλφονυλουρία (δημοφιλή, αποτελεσματικά φάρμακα, χαμηλού κόστους, αλλά με γρήγορη απώλεια της αποτελεσματικότητάς τους, με κίνδυνο υπογλυκαιμιών και αύξηση του σωματικού βάρους), πιογλιταζόνη (αποτελεσματικό φάρμακο, με διατήρηση μακροχρόνια του γλυκαιμικού ελέγχου, χωρίς κίνδυνο υπογλυκαιμίας, αλλά με αύξηση του σωματικού βάρους και αρκετές αντενδείξεις, που δεν κυκλοφορεί στην αγορά μας), βασική ινσουλίνη (το πιο αποτελεσματικό, με κίνδυνο υπογλυκαιμιών, συχνά μη αποδεκτό τόσο νωρίς από τον ασθενή), γλιπτίνη (αναστολείς του ενζύμου DPP-IV, φάρμακα εύκολα, αποτελεσματικά, χωρίς υπογλυκαιμίες και με ουδέτερη δράση στο βάρος, γι’ αυτό και εξαιρετικά δημοφιλή), αγωνιστής των υποδοχέων του GLP-1 (ενέσιμη θεραπεία, όχι ινσουλίνη, εξαιρετικά αποτελεσματική, χωρίς υπογλυκαιμίες και με μείωση του σωματικού βάρους) και οι αναστολείς των συμμεταφορέων νατρίου-γλυκόζης (SGLTs- γλιφοζινες).
*Παθολόγος-Διαβητολόγος
